ROK SZKOLNY 2024/2025

KLASA 1A, 1B, 1C (liczba godzin w tygodniu: 1)

PROGRAM NAUCZANIA:

PROGRAM NAUCZANIA JĘZYKA ŁACIŃSKIEGO I KULTURY ANTYCZNEJ
III etap edukacyjny (szkoły ponadpodstawowe) zakres podstawowy
(zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Edukacji Narodowej z dnia 24.06.2020 r. w sprawie podstawy programowej kształcenia ogólnego dla liceum ogólnokształcącego, technikum oraz branżowej szkoły II ze zmianami z 28 czerwca 2024 r.). Opracowanie: dr Janusz Ryba

PODRĘCZNIK:

COGNOSCITE. Podręcznik do języka łacińskiego i kultury antycznej. Zakres podstawowy.                                    Janusz Ryba, Aleksandra Klęczar. Wydawnictwo DRACO.                                                                      

POMOCE OBOWIĄZUJĄCE NA LEKCJI:

• podręcznik
• zeszyt w kratkę 32-kartkowy
• przybory: długopis, ołówek, kilka kolorowych kredek/flamastrów, klej

 

CELE EDUKACYJNE:

I. W zakresie kompetencji językowych to:

• znajomość podstaw języka łacińskiego pozwalająca czytać pod kierunkiem nauczyciela nieskomplikowane, różnorodne formalnie, preparowane i oryginalne teksty łacińskie.

 

II. W zakresie kompetencji kulturowych:

• znajomość podstawowych faktów dotyczących twórczości wybranych, ważnych autorów piszących po łacinie od starożytności do czasów nowożytnych;
• świadomość relacji pomiędzy językami używanymi w Europie i wykorzystywanymi przez nie alfabetami (łaciński, grecki, cyrylica);
• podstawowa znajomość wybranych, ważnych zjawisk z zakresu antycznej historii, filozofii, obyczajów, mitologii, religii, literatury, sztuki i architektury oraz tradycji antyku w kulturze europejskiej i polskiej;
• znajomość wybranych pojęć i terminów naukowych oraz ich grecko-rzymskiego rodowodu.

 

III. W zakresie kompetencji społecznych:

• rozumienie dziedzictwa antyku grecko-rzymskiego jako ideowego i materialnego fundamentu cywilizacji zachodniej i kultury polskiej;
• świadomość długiego trwania wartości zrodzonych na podłożu kultur greckiej i rzymskiej, wzbogaconych przez pierwiastek judeochrześcijański.

CELE SZCZEGÓŁOWE:
I. Kompetencje językowe:

Uczeń rozpoznaje (z pomocą tabelek gramatycznych lub bez tej pomocy) następujące formy z zakresu gramatyki języka łacińskiego:

• formy fleksyjne rzeczowników deklinacji I-V, przymiotników w stopniu równym i wybrane formy stopnia wyższego, formy zaimków i liczebników, podstawowe przyimki; czasowniki koniugacji I-IV w stronie czynnej i biernej czasu teraźniejszego, bezokolicznik, tryb rozkazujący, formy strony czynnej czasownika w czasie przeszłym dokonanym, czasownik esse i niektóre jego złożenia;
• w dziedzinie składni: zdania z orzeczeniem imiennym, struktura zdania w stronie czynnej i biernej.

Uczeń potrafi:

• odnaleźć w dołączonym do tekstu słowniczku lub w słowniku słowa występujące w tłumaczonym tekście;
• czytać ze zrozumieniem bardzo prosty tekst łaciński prozatorski oraz poetycki, posługując się dołączonym do tekstu słowniczkiem lub słownikiem oraz tabelkami gramatycznymi;
• wykazać się znajomością wybranych powiedzeń i sentencji łacińskich;
• czytać metrycznie wiersze łacińskie (z pomocą zaznaczonych w tekście miejsc akcentowania).

 

II. W zakresie kompetencji kulturowych realizujemy następujące zagadnienia:

• rola antyku we współczesnym świecie
• język łaciński w rodzinie języków indoeuropejskich
• wybrane mity greckie, legendarne początki Rzymu
• budowle i zabytki Wiecznego Miasta
• klasyczny system wartości w sztuce i architekturze
• rzymskie cnoty i wzorce osobowe
• ciało w kulturze grecko-rzymskiej
• potęga państwa i narodu rzymskiego
• początki chrześcijaństwa
• miejsce i znaczenie łaciny w kulturze polskiej

 

Na lekcjach języka łacińskiego WYMAGANIEM KONIECZNYM  JEST  ZNAJOMOŚĆ  PODSTAWOWYCH  POJĘĆ Z ZAKRESU GRAMATYKI  POLSKIEJ (tzn. części mowy, nazwy przypadków z pytaniami, pojecia deklinacja i koniugacja, podmiot i orzeczenie).

 

ZAGADNIENIA OMAWIANE W I OKRESIE:  

• Rola kultury antycznej i języka łacińskiego we współczesnym świecie. Badanie antyku.
• Alfabet łaciński, wymowa i akcent. Języki świata. Popularne powiedzenia łacińskie.
• Podstawowe wiadomości o czasowniku.
• Deklinacja 1. i 2.
• Mitologiczne początki Rzymu. Zabytki Wiecznego Miasta.
• Kult przodków i rzymskie wzorce osobowe.
• Cywilizacyjne osiągnięcia starożytnych Rzymian.

 

ZAGADNIENIA OMAWIANE W II OKRESIE:

• Strona bierna czasowników
• Czas przeszły perfectum
• Deklinacja 3., 4. i 5.
• Liczebniki
• Stopniowanie przymiotników
• Sztuka grecka, ważne pojęcia, przykłady. Państwo ateńskie.
• Związki wczesnego chrześcijaństwa z kulturą antyczną.​​​​​​

 

    UWAGA:  Kolejność realizowanych tematów może ulec zmianie.

 

UWAGI O OCENIANIU:

1. Ocena ma przede wszystkim być informacją o poziomie osiągnięć edukacyjnych ucznia, jego postępach i ewentualnych trudnościach; ma motywować do nauki.
2. W uzasadnionej sytuacji uczeń może zgłosić nieprzygotownie do zajeć jeden raz w okresie. Uczeń przygotowany do lekcji ma wykonane przez siebie zadanie domowe i potrafi wykazać się znajomością materiału z trzech ostatnich lekcji. Posiadanie podręcznika i zeszytu z notatkami na każdych zajęciach jest wymogiem koniecznym, także wtedy, gdy przewidziany jest sprawdzian/kartkówka (nie zajmują one pełnej godziny lekcyjnej). Decyzję o uznaniu nieprzygotowania za uzasadnione podejmuje nauczyciel.
3. Ponieważ praca na lekcjach łaciny wymaga koncentracji uwagi, uchybienia w tym zakresie (rozmowy, utrudnianie prowadzenia zajęć) mogą rzutować na ocenę za aktywność.

 

KRYTERIA OCENIANIA:

1. Ocenę celującą otrzymuje uczeń, który spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą i uzyskał wysokie noty z przewidzianych prac sprawdzających, jest bardzo zaangażowany na zajęciach, jest zawsze przygotowany do lekcji, odznacza się systematycznością i kreatywnością w rozwiązywaniu problemów. Spełnia wymagania na ocenę bardzo dobrą. 
2. Ocenę bardzo dobrą otrzymuje uczeń, który umie czytać wyrazy i zdania łacińskie z bezbłędnym zastosowaniem zasad wymowy; rozumie terminy: koniugacja, singularis i pluralis, praesens, perfectum, temat czasownika, formy podstawowe czasownika, infinitivus, i umie zastosować je w odniesieniu do konkretnych wyrazów łacińskich; zna wszystkie końcówki form osobowych w stronie czynnej i biernej i umie właściwie je przetłumaczyć, nie popełnia błędów przy tworzeniu i tłumaczeniu wskazanych form osobowych czasowników oraz bezokoliczników; rozumie pojęcie deklinacji; zna pojęcia masculinum, femininum, neutrum; zna łacińskie nazwy przypadków i pytania do nich, oraz wszystkie końcówki przypadków rzeczowników regularnych deklinacji 1. – 5. i przymiotników deklinacji 1. i 2. oraz 3. w obu liczbach, umie właściwie je przetłumaczyć, nie popełnia błędów przy rozpoznawaniu oraz tworzeniu  form rzeczownikowych i przymiotnikowych; rozpoznaje części mowy na podstawie zapisu słownikowego; rozpoznaje występujące w tekstach formy stopnia wyższego i najwyższego przymiotników regularnych i nieregularnych, zna przewidziane w programie zaimki i przyimki oraz liczebniki główne i porządkowe w zakresie 1 - 10; sprawnie korzysta ze środków dydaktycznych (z tabel odmian i słownika w podręczniku). Wyczerpująco zna materiał kulturowy z zakresu omawianego zagadnienia, uzyskuje w większości bardzo dobre noty z przewidzianych prac pisemnych. Poprawnie tłumaczy tekst łaciński, samodzielnie i twórczo wykonuje ćwiczenia. Jest aktywny na lekcjach i do nich przygotowany.
3. Ocenę dobrą otrzymuje uczeń, który przy czytaniu wyrazów i zdań łacińskich popełnia nieliczne błędy odnośnie do zasad wymowy; rozumie terminy: liczba pojedyncza i mnoga, koniugacja, czas teraźniejszy, przeszły dokonany, temat czasownika, formy podstawowe czasownika, bezokolicznik, i umie zastosować je w odniesieniu do konkretnych wyrazów łacińskich; zna prawie wszystkie końcówki form osobowych w stronie czynnej i biernej i umie właściwie je przetłumaczyć, popełnia nieliczne błędy przy tworzeniu i tłumaczeniu wskazanych form osobowych czasowników oraz bezokoliczników; rozumie pojęcie deklinacji; wie, czym jest przypadek i rodzaj; zna polskie nazwy przypadków łacińskich i pytania do nich, zna w większości końcówki przypadków rzeczowników regularnych deklinacji 1. – 5. i przymiotników deklinacji 1. i 2. oraz 3. w obu liczbach i umie właściwie je przetłumaczyć; zna większość przewidzianych w programie zaimków i przyimków oraz liczebników głównych i porządkowych w zakresie 1 - 10; uzyskał pozytywne noty z przewidzianych prac pisemnych. Opanował większość treści nauczania (w tym kulturowych) wskazanych przez nauczyciela. Potrafi rozpoznać w tekście i przetłumaczyć formy fleksyjne określone w podstawie programowej, umie rozwiązać typowe ćwiczenie. Posiada umiejętność korzystania z tabel gramatycznych i ze słownika. Bierze aktywny udział w lekcji, jest do niej zwykle przygotowany.
4. Ocenę dostateczną otrzymuje uczeń, który przy czytaniu wyrazów i zdań łacińskich popełnia sporo błędów odnośnie do zasad wymowy; rozumie terminy: liczba pojedyncza i mnoga, koniugacja, czas teraźniejszy, przeszły dokonany, temat czasownika, formy podstawowe czasownika, bezokolicznik, i umie zastosować je w odniesieniu do konkretnych wyrazów łacińskich; zna większość końcówek form osobowych w stronie czynnej i biernej i umie właściwie je przetłumaczyć, popełnia sporo błędów przy tworzeniu i tłumaczeniu wskazanych form osobowych czasowników oraz bezokoliczników; rozumie pojęcie deklinacji; wie, czym jest przypadek i rodzaj; zna nazwy polskich przypadków z pytaniami korelując je z przypadkami łacińskimi, zna w większości końcówki przypadków rzeczowników regularnych deklinacji 1. – 5. i przymiotników deklinacji 1. i 2. oraz 3. w obu liczbach i umie właściwie je przetłumaczyć; umie na podstawie zapisu słownikowego określić cześci mowy; zna niektóre zaimki i przyimki przewidziane w podstawie programowej oraz liczebniki główne od 1 do 10; uzyskał w większości pozytywne noty z przewidzianych prac pisemnych. Potrafi poprawnie rozwiązać większość typowych ćwiczeń korzystając z tabel gramatycznych, umie rozpoznać w tekście i przetłumaczyć większość form fleksyjnych określonych w podstawie programowej. Stosuje podstawowe zasady tłumaczenia zdań łacińskich. W przypadku trudności korzysta z pomocy nauczyciela. Opanował częściowo treści kulturowe wskazane przez nauczyciela. Przynosi podręcznik i zeszyt.
5. Ocenę dopuszczającą otrzymuje uczeń, który przy czytaniu wyrazów i zdań łacińskich popełnia bardzo dużo błędów odnośnie do zasad wymowy; rozumie terminy: liczba pojedyncza i mnoga, koniugacja, czas teraźniejszy, przeszły dokonany, temat czasownika, formy podstawowe czasownika, bezokolicznik, i umie zastosować je w odniesieniu do konkretnych wyrazów łacińskich; zna niektóre końcówki form osobowych w stronie czynnej i biernej i umie właściwie je przetłumaczyć, popełnia bardzo dużo błędów przy tworzeniu i tłumaczeniu wskazanych form osobowych czasowników oraz bezokoliczników; rozumie pojęcie deklinacji; wie, czym jest przypadek i rodzaj; zna polskie nazwy niektórych przypadków łacińskich i pytania do nich, zna nieliczne końcówki przypadków rzeczowników regularnych deklinacji 1. – 5. i przymiotników deklinacji 1. i 2. oraz 3. w obu liczbach i umie właściwie je przetłumaczyć, popełnia bardzo dużo błędów przy rozpoznawaniu oraz tworzeniu  form rzeczownikowych i przymiotnikowych;  popełnia liczne błędy w rozpoznawaniu części mowy na podstawie zapisu słownikowego; popełnia bardzo dużo pomyłek przy rozpoznawaniu występujących w tekstach form stopnia wyższego i najwyższego przymiotników regularnych i nieregularnych, wybiórczo zna przewidziane w programie zaimki i przyimki oraz liczebniki główne i porządkowe w zakresie 1 - 10; korzysta ze środków dydaktycznych w stopniu umożliwiającym elementarne rozumienie treści, tzn. potrafi skorzystać z tabel odmian i słownika w podręczniku. Z pomocą nauczyciela stosuje podstawowe zasady tłumaczenia zdań łacińskich. Opanował mniejszą część treści kulturowych wskazanych przez nauczyciela.
6. Ocenę niedostateczną otrzymuje uczeń, który nie spełnia kryteriów zawartych w punkcie 4. i 5., nie potrafi przetłumaczyć prostego tekstu z pomocą nauczyciela, rzadko jest przygotowany do lekcji. Nie opanował istotnych treści nauczania wskazanych przez nauczyciela.

         

Przy ocenianiu nauczyciel uwzględnia możliwości intelektualne ucznia, wkład pracy i zaangażowanie oraz          orzeczenie z poradni.

 

Formy sprawdzania wiadomości i umiejętności:

• wypowiedzi ustne;
• kartkówki - krótkie sprawdziany pisemne obejmujące materiał nauczania z jednej, dwóch lub trzech ostatnich lekcji;
• pisemne sprawdziany, których zakres przedstawiony jest z tygodniowym wyprzedzeniem;
• ćwiczenia i zadania wykonane na lekcji; 
• ćwiczenia i zadania wykonane w domu; 
• zeszyt przedmiotowy;
• aktywność na lekcji;
• prezentacje - do umówienia z nauczycielem.

 

PLANOWANE KARTKÓWKI I SPRAWDZIANY PISEMNE:

I okres:

• popularne skróty i powiedzenia, grupy językowe świata
• deklinacja 1. i 2.
• wiadomości o czasowniku

II okres:

• deklinacja 3.
• liczebniki, perfectum

 

KOMENTARZ:

Stwierdzenie niesamodzielnego wykonywania ćwiczeń i prac pisemnych (o ile nie jest to praca w grupach) skutkuje wstawieniem oceny oceny niedostatecznej. Niedzwolone jest korzystanie z podręcznika, zeszytu, własnych notatek, urządzeń elektronicznych oraz porozumiewanie się z innymi osobami. Do tej kwestii odnosi się poniższa  UWAGA nt. prac domowych.

POPRAWY PRAC PISEMNYCH:

Sprawdziany pisemne  są obowiązkowe, w przypadku nieobecności ucznia nauczyciel ustala z nim nowy termin. Istnieje możliwość poprawienia oceny (1 raz). Do dziennika wpisywane są wówczas obie oceny i obie są brane pod uwagę. 

 

PRACE DOMOWE I ĆWICZENIA WYKONYWANE NA LEKCJI:

Przewidziane są pisemne prace domowe i ćwiczenia do wykonania na lekcji - ok. 3 w semestrze - oceniane przy pomocy "plusów" wg nastepującego systemu: 

Za prawidłowe wykonanie zadania uczeń otrzymuje „plus”. 3 zaliczone prace domowe (3 x plus) sumują się do oceny bardzo dobrej (nauczyciel zastrzega sobie prawo do ocenienia "połową plusa", gdy wykonano jedynie połowę polecenia). Kolejny, czwarty "plus" można otrzymać za szczególnie staranne wykonanie zadania lub wzbogacenie odpowiedzi o dodatkowe informacje, co podnosi sumaryczną ocenę do celującej. Brak zadania to brak "plusa". 3 braki równają się ocenie niedostatecznej. Prace domowe należy wykonywać w terminie.                                                       UWAGA: W ćwiczeniach gramatyczno-leksykalnych utworzone wyrazy muszą zawierać jedynie formy i końcówki przedstawione na lekcji. Niespełnienie tego warunku dyskwalifikuje całą pracę.

ZESZYT PRZEDMIOTOWY:

- jest sprawdzany i podlega ocenianiu - brana jest pod uwagę kompletność notatek, numerów i tematów lekcji. Estetyka jest dodatkowym atutem. Brak zeszytu lub podręcznika jest traktowany jako nieprzygotowanie.

AKTYWNOŚĆ NA LEKCJI:

 - to ważny aspekt nauki języka łacińskiego, który obejmuje częste zgłaszanie się na zajęciach, udzielanie poprawnych odpowiedzi na pomocnicze pytania nauczyciela oraz samodzielne rozwiązywanie problemów. Uczeń może otrzymywać „plusy” i „minusy”. Otrzymane 3 „plusy” sumują się do oceny cząstkowej bardzo dobrej, cztery - celującej. a 3 „minusy” do niedostatecznej. Ponieważ praca na zajęciach języka łacińskiego wymaga koncentracji uwagi, uchybienia w tym zakresie (rozmowy, utrudnianie prowadzenia lekcji) mogą rzutować na ocenę za aktywność.